Mpunga ndi chotchuka cha chimanga chomwe chimakonda kugwiritsidwa ntchito ngati chakudya cha anthu. Ndi mtundu wa udzu ndipo ndi wa banja la mbewu zomwe zimaphatikizapo mbewu zina monga tirigu ndi chimanga.

Mpunga ndi michere yambiri ndipo muli mavitamini ndi michere yambiri. Ili ndi gwero labwino kwambiri la chakudya chamafuta — gwero labwino kwambiri lamphamvu. Komabe, zambiri mwa michereyi zimatayika pa mphero ndi kupukutira, zomwe zimasintha mpunga wa bulauni kukhala mpunga woyera pochotsa khungwa lakunja la mpunga ndi chinangwa kuwulula njere yoyera.

Mitundu iwiri ya mpunga imawonedwa kuti ndi yofunika monga mitundu yazakudya kwa anthu: Oryza sativa, wakula padziko lonse lapansi; ndi Oryza glaberrima, wakulira kumadera a West Africa. Onsewa ali m'gulu lalikulu la mbewu (mtundu wa Oryza) wophatikiza mitundu 20 ina.

Mpunga ndiwopadera chifukwa umatha kumera m'malo onyowa omwe mbewu zina sizimakhalamo. Madera onyowa amenewo amakhala ochulukirapo ku Asia komwe mpunga umalima.
Mpunga wosaloledwa, womwe ndi gawo limodzi mwa magawo atatu apadziko lonse lapansi, ndiwo mbewu yokhayo yomwe ingabzalidwe mosasinthasintha popanda kufunika kwa kasinthidwe ndipo imatha kubzala mpaka zokolola zitatu pachaka - kwenikweni kwa zaka zambiri, pamunda womwewo . Alimi amalimanso mpunga m'malo otsika mvula, opezekapo, mitengo yaminga, ndi malo akuya.

Anthu a zikhalidwe zosiyanasiyana amakonda mpunga. Kwa zaka zikwi zambiri magawo osiyanasiyana am'munda wa mpunga akhala akugwiritsidwa ntchito munthawi zachipembedzo ndi zamwambo, ngati mankhwala, komanso monga kudzoza ndi sing'anga kwa zojambula zambiri. Kuperewera kwa mpunga kumakhudza anthu kupitirira ziwerengero zozizira zomwe mtengo, kuchuluka kwa ma caloriki, kuchuluka kwa zokolola, ndi malonda apadziko lonse lapansi akuwonetsa. Zoyipa zilizonse zomwe mpunga ungasokoneze zitha kukhala ndi magwiridwe antchito andale.